Cezary Żmuda, Stanisław Górka: EUROPEJSKA KONFERENCJA LIBERTARIAŃSKA W KRAKOWIE

Libertarian International Spring Convention (Kraków, 22-23 marca 2003 r.)

Zasadnicza – angielskojęzyczna – część konferencji rozpoczęła się w sobotę, jednakże polscy wolnościowcy postanowili zorganizować w piątek (21 marca) dzień polski. Tego dnia pod hasłem Libertarianizm. Utopia czy nadzieja na przyszłość?, w krakowskim klubie „Pod Gruszką” odbyła się prelekcja dwóch referatów, Cezarego Żmudy pt. Dlaczego libertarianizm oraz Włodzimierza Gogłozy Dlaczego jestem optymistą. W dużym skrócie, Czarek Żmuda dokonał udanego wprowadzenia do myśli libertariańskiej, zaś część Włodka Gogłozy ukazywała w zarysie nadzieje, jakie daje technika, a w szczególności kryptografia, na urzeczywistnienie w jakieś mierze idei wolnościowych. Ku zdziwieniu prelegentów (piątkowy wieczór, słaba informacja) zainteresowanie tematem było spore (przybyło ponad 40 słuchaczy), a wystąpienia sprowokowały wiele pytań oraz gorącą dyskusję panelową.

W sobotę w pięknym budynku Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego rozpoczęła się zasadnicza część konferencji, będąca zarazem częścią regularnych (dwa razy do roku) spotkań organizowanych przez europejską sieć Libertarian International w różnych miastach Europy (trzy ostatnie odbyły się w Pradze, Paryżu i Londynie). Tym razem organizatorami, oprócz Libertarian International, było polskie środowisko skupione wokół portalu Libertarianizm.pl. oraz Klub Jagielloński z Krakowa. Wszystkie zaplanowane wystąpienia doszły do skutku, zaś w tej części konferencji, mimo konieczności wniesienia opłaty konferencyjnej (organizacja przedsięwzięcia wiązała się z wydatkami) wzięło udział 55 osób. Konferencję rozpoczął polski akcent, referat doktora Dariusza Jurusia (Uniwersytet Śląski) An Aristotelian Defence of Rights, poświęcony obecnym we współczesnym libertarianizmie filozoficznym teoriom uzasadniania praw, sięgającym do etyki Arystotelesa.

Tematem następnego wystąpienia było prawo człowieka do samoobrony (The Human Right to Self-Defence). Derek Bernard w iście „szołmeński” i momentami zabawny sposób, przeprowadził bardzo przekonujący wywód na rzecz prawo do obrony i – co za tym idzie – prawo do posiadania broni. Publiczność reagowała salwami śmiechu na przytaczane przykłady napadów, dokonanych przy użyciu tak absurdalnych przedmiotów jak ogórki (!), zaś Derek udowadniał tym samym, iż to nie narzędzie jest problemem, ale sam napastnik… Jednocześnie wykład Bernarda nie był li tylko przykładem sprawnej, lecz gołosłownej, sztuki retorycznej. Autor wspierał swe tezy dużą ilością danych statystycznych ukazujących zależności między postępującymi ograniczeniami prawa do posiadania broni w Wielkiej Brytanii a rosnącą przestępczością, w tym z wykorzystaniem broni (Derek Bernard od parędziesięciu lat prowadzi na Jersey działalność w obronie prawa do posiadania broni, w efekcie wyspa Jersey, autonomiczne terytorium brytyjskie, posiada dziś najliberalniejsze regulacje dotyczące posiadania broni w Zjednoczonym Królestwie).

Jednakże zasadniczą część dnia wypełnił referat profesora Bertranda Lemenniciera (University of Paris, Laboratoire d’Economie Publique de Paris), który wystąpił z niezwykle interesującym i aktualnym tematem: Just War Theories and Contemporary Wars. Kolejno rozpatrywał i krytykował różne sposoby obrony prawa do zbrojnej napaści. W skrócie, w oparciu o historię myśli społeczno-politycznej, dokonał analizy idei tzw. wojny sprawiedliwej, by ostatecznie odnieść się do czasów obecnych. Po wykładzie profesora nastąpiła długa debata, stosunkowo wiele czasu w dyskusji poświęcono odwiecznemu problemowi, w którym momencie działania drugiego człowieka można uznać za agresję (groźba użycia siły) i w ten sposób podjąć uprawnione działania obronne bądź prewencyjne. W trakcie referatu i dyskusji nie unikano odniesień do rozpoczętej poprzedniego dnia wojny przeciw Irakowi. Większość wypowiedzi (w tym prelegent) uważało działania USA za nieuprawnione i amoralne – nieusprawiedliwioną agresję, chociaż nie brakowało również głosów broniących operacji w Iraku oraz wojen prewencyjnych. Argumentowano również, że w wyniku wojny mieszkańcy Iraku staną się bardziej wolnymi ludźmi.

Jako ostatni w sobotę wystąpił Tomasz Teluk referatem zatytułowanym Technology against Liberty, ukazującym zakusy władzy, bez problemu kontrolującej w wielu krajach dostęp do internetu, bądź go uniemożliwiającej; starającej się przy pomocy techniki kontrolować społeczeństwo. Wystąpienie to wywołało ożywioną dyskusję optymistów, uważających, że technologia póki co sprzyja wolności, oraz pesymistów, zwracających uwagę na fakt, że w praktyce jeszcze lepiej służy ona ograniczaniu wolności przez państwo.

Ostatnim oficjalnym punktem sobotniego programu był panel zatytułowany Libertarian Projects, na którym omówiono różne projekty wolnościowe, m.in. najbliższą konferencję Międzynarodowego Towarzystwa na rzecz Wolności Jednostki (ISIL), która odbędzie się na początku lipca w Wilnie. Zwieńczeniem wieczoru był bankiet w restauracji „Piwnica Pod Złotą Pipą”, podczas którego m.in. Libertarian International wyróżniła specjalną nagrodą Jacka Sierpińskiego (za popularyzację idei wolnościowych w Polsce).

Drugi dzień rozpoczął się również od polskiego akcentu – profesor Justyna Miklaszewska (Uniwersytet Jagielloński) wystąpiła z referatem Competition and Ethical Constraints. Z wielu omawianych filozoficznych teorii konkurencji (od Adama Smitha po Hayeka, Buchanana, Portera i Gauthiera) najburzliwszą dyskusję wzbudziło opowiedzenie się prelegenta za koncepcją uprawnionego wspierania przez państwo przedsiębiorców… najlepszych. Większość zabierających głos uznała to za wyjątkowo antypatyczny przejaw socjalizmu.

Jako kolejny zaprezentował się Christian Michel, z niecodzienną, jak na libertariańskie konferencje, multimedialną prezentacją na temat przesłania ideowego jednego z najbardziej znanych obrazów Sandro Botticellego Primavera, znanego też jako Alegoria Wiosny (Botticelli’s Spring – A Tale of Love and Liberation). Analizując i interpretując dzieło Boticellego, Christian krok po kroku, w piękny i fascynujący sposób przedstawił obraz jako wezwanie do wzniosłej miłości, indywidualnej doskonałości i wolności. Jego wystąpienie było wzruszającym wołaniem o sztukę zaangażowaną na rzecz samodoskonalenia się jednostek, a nie, jak to ma dziś miejsce, stawiającą sobie za cel zbulwersowanie publiki.

W dalszej części profesor Hans-Hermann Hoppe (University of Nevada, Ludwig von Mises Institute) wystąpił z wykładem Monarchy, Democracy, and Natural Order. A Revisionist Interpretation of Modern History. Przybliżając słuchaczom tematykę swej ostatniej książki, nakreślił różnice dzielące monarchię i demokrację (podkreślając przewagi monarchii i mankamenty demokracji) oraz przedstawił swą autorską wizję idealnego stanu ładu naturalnego. W kuluarach spotkania pojawiały się głosy klasyfikujące sarkastycznie profesora jako „anarcho-feudalistę”. W długiej dyskusji omawiano różne zagadnienia związane z plusami i minusami demokracji i monarchii oraz system wolnorynkowy z rozwiniętą sferą firm ubezpieczeniowych i prywatnego arbitrażu.

Ostatni prelegent – Brian Micklethwait zaprezentował dyskurs obracający się wokół tematu The Libertarian Culture Dilemma. Wystąpił przeciwko postrzeganiu kultury i jej efektów jedynie przez pryzmat libertarianizmu i oczekiwaniu od dobrej książki, filmu czy poezji przesłania „czysto libertariańskiego”. Brian skrytykował taką wizję jako nienaturalną i w rzeczywistości nie realizującą libertariańskiej idei wolności każdego z nas do oglądu, wyrażenia własnego zdania na temat sztuki i życia. Przeświadczenie, że „o gustach się nie dyskutuje” okazuje się być w takim układzie o wiele bardziej libertariańskim.

Konferencję należy uznać za duży sukces naszego skromnego środowiska, tym większy, że jest to w ogóle pierwsza tego typu konferencja w Polsce. Pocieszające jest, że libertarianizm w Polsce zaczyna wchodzić na grunt akademicki. Nie wykluczone, że korzystając z entuzjazmu, wyzwolonego przy okazji u wielu Polaków, uda się w najbliższym czasie zorganizować kolejne, tym razem polskojęzyczne konferencje.

Cezary Żmuda & Stanisław Górka
***
Tekst zostało wcześniej opublikowane na stronie http://libertarianizm.pl/