Thomas: Libertariańscy konserwatyści czy konserwatywni libertarianie.

Istnieje jakaś różnica miedzy konserwatywnym libertarianinem a libertariańskim konserwatystą? Czy czasem któryś z tych terminów jest oksymoronem? A może oba?

Zacznijmy od libertarianizmu. Według Wikipedii:

Libertarianizm jest filozofią polityczną, która wspiera prawa jednostki oraz ograniczone interwencje państwa. Libertarianie wierzą, iż jednostka powinna mieć prawo do robienia tego czego chce tak długo jak tylko to nie ingeruje w coś co uznają jako równe prawa innych. W tym przypadku nie różnią się oni od innych współczesnych politycznych ideologii. Różnica wywodzi się z definicji tychże ‘’praw’’. Dla libertarian nie istnieją ‘pozytywne prawa’ ( takie jak prawo do dachu nad głową, służby zdrowia itp.), tylko ‘negatywne prawa’ (takie jak: nie bycie atakowanym, wykorzystywanym, napadanym czy cenzurowanym). Wierzą oni, iż jedyne legalne użycie siły prywatnej lub publicznej może być zastosowane jedynie aby chronić te prawa.

Teraz zobaczmy, co Wikipedia mówi na temat konserwatyzmu. Najpierw natrafiamy na to:

1. Klasyczny konserwatyzm lub konserwatyzm instytucjonalny – Opozycja do nagłych zmian w rządzie i instytucjach społecznych. Ten rodzaj konserwatyzmu jest antyideologiczny, gdyż bardziej kładzie nacisk na środki (powolna zmiana) zamiast na rezultat końcowy (jakakolwiek forma rządu). Dla klasycznych konserwatystów to, czy ktoś dąży do prawicowej lub lewicowej formy rządu, nie jest aż tak ważne, jak to że zmiana nastąpiła zgodnie z literą prawa, a nie poprzez rewolucje lub nagłe innowacje…

Libertarianin może być klasycznym konserwatystą, jeśli on lub ona chcą zachować system rządów, który był całkowicie libertariański od samego początku. Lecz w USA nigdy nie mieliśmy takiego rządu, na co wskazałem w moim wcześniejszym poście.

Narodziny Stanów Zjednoczonych nie były libertariańskie, lecz socjalne. Wojna o niepodległość była aktem secesji jedynie przez kolonialne elity, które napisały deklarację niepodległości językiem o bardzo chwalebnym charakterze. Oryginalna konstytucja posiada cechy libertariańskie, lecz tak naprawdę był to pakt zawarty między koloniami, aby utworzyć nowy rząd z kompetencjami ograniczającymi się jedynie do ochrony stanów przed zagrożeniem z zagranicy oraz rozstrzygania sprzeczek między poszczególnymi stanami. Prawa stanowe, zarządzanie miastami oraz lokalne zwyczaje nie znajdowały się w kręgu zainteresowań rządu federalnego. Stany, miasta oraz lokalne społeczności były od zawsze bardzo socjalne, a nie libertariańskie.

Klasyczny konserwatyzm jest więc bezpodstawny w tym kontekście.

Lecz Wikipedia oferuje alternatywę:

2. Nowoczesny konserwatyzm lub konserwatyzm prawicowy w przeciwieństwie do antyideologicznego klasycznego konserwatyzmu jest ideologiczny. Jest to uwypuklone przez dwie osobne podideologoie: socjalny konserwatyzm oraz konserwatyzm podatkowy, który często pojawia się w parze z konserwatyzmem gospodarczym. W większości angielskojęzycznych krajów obie te podideologie należą do doktryny konserwatywnej. Z kolei gdy te dwie podideologie traktowane są osobno, często są anektowane przez inne polityczne poglądy.

• Konserwatyzm socjalny jest generalnie zdominowany przez obronę istniejący wartości, norm socjalnych, lokalnych zwyczajów i społecznej ewolucji raczej niż społecznej innowacji. Zastosowany do polityki zagranicznej, lekki konserwatyzm społeczny pojawia się w obronie hindusów przeciwko brytyjskim imperialistycznym zakusom przez Rudyarda Kiplinga, oraz w amerykańskiej metodzie siłowego wprowadzenia demokracji w powojennym Iraku. Konserwatyzm społeczny w swoich bardziej skrajnych odmianach rodzi nacjonalizm przechylający się w kierunku izolacjonizmu, dążąc do stanowiska Pata Buchanana, czyli zwalczania postaw internacjonalizmu oraz imigracji.

• Konserwatyzm podatkowy jest stanowiskiem mówiącym, że państwo musi przeżyć za tyle, ile posiada, ale przede wszystkim konserwatyzm podatkowy przeciwstawia się nadmiernemu deficytowi. Wiara w zrównoważony budżet ma w zwyczaju być łączona z poglądem, iż rządowe programy opieki socjalnej powinny być znacząco obcięte, a stopy podatkowe niskie, co oznacza relatywnie małe instytucje państwowe.

• Łącząc wiarę w małe państwo i konserwatyzm podatkowy, otrzymujemy szerszy konserwatyzm gospodarczy, który ma w założeniach zminimalizowanie interwencji rządu w gospodarkę. To składa się na poparcie dla kapitalizmu laissez faire oraz często przeciwstawia się podatkom progresywnym jako niesprawiedliwe w stosunku do najlepiej zarabiających, w zamian oferując podatek liniowy. Sprzeciwia się wydatkom na pomoc socjalną jako niepotrzebną i szkodliwą. Sprzeciwia się tak zwanemu podwójnemu opodatkowaniu (opodatkowując firmy i osoby prywatne podczas przeprowadzania transakcji), wzywając do szerokiej deregulacji przemysłu oraz poważnego zmniejszenia biurokracji państwowej. Dla niektórych jest to sprawa zasad, na przykład dla libertarian i innych znajdujących się pod wpływem takich myślicieli jak Ayn Rand i Ludvig von Mises, którzy wierzą, że państwowe interwencje w ekonomię niechybnie powodują straty i są zasadniczo niemoralne. Dla innych kładzie się to cieniem na konserwatyzm biznesowy, de facto politykę wspierania klasy biznesowej. Konserwatyzm biznesowy jest konserwatywny w duchu zachowania bogactwa i władzy w rękach trzymających je obecnie, jednakże jest on znacznie bardziej instrumentalny niż konserwatyzm klasyczny lub inne formy współczesnego konserwatyzmu. Na przykład konserwatyści biznesowi często lobbują dla uzyskania dopłat rządowych, co zostałoby kategorycznie odrzucone przez tych, dla których konserwatyzm jest sprawą zasad.

Konserwatyzm gospodarczy i podatkowy połączone z liberalizmem jest nazywany (przynajmniej w USA) ‘’libertarianizmem’’, lub (w bardziej skrajnych formach) anarchizmem prawicowym, również znanym jako anarchokapitalizm. Przychylność w stosunku do rządowych ingerencji w gospodarkę powiązana z konserwatyzmem społecznym jest typowe dla prawicowego populizmu oraz (w bardziej ekstremalnej formie) faszyzmu.

Definicja konserwatyzmu społecznego nie jest do końca prawidłowa. Większość konserwatystów społecznych uprawia wojnę podchodową przeciwko aborcji czy antykoncepcji. Tak zwani konserwatyści społeczni z nurtu Pata Buchanana, którzy bez zmrużenia oka przeciwstawiają się imigracji i faworyzują izolacjonizm, są zwyczajnymi ksenofobami.

Tak jak sugeruje Wikipedia, konserwatyzm podatkowy i gospodarczy są spójne z libertarianizmem. Jednak libertarianizm na pewno nie jest składnikiem konserwatyzmu gospodarczo-podatkowego czy liberalizmu jaki znamy dzisiaj. Libertarianizm ma powiązania z XIX-wiecznym liberalizmem, tylko kto o tym pamięta?

No więc libertarianin może być konserwatystą społecznym, czyli kimś, kto broni lub przynajmniej popiera ‘’istniejące normy i wartości społeczne, lokalne zwyczaje, ewolucje społeczną, bardziej niż społeczną innowacje’’. Taka osoba byłaby konserwatywnym libertarianinem. Taki rodzaj libertarianina popierałby tradycyjne normy i wartości, ale nie chciałby narzucać ich innym. W takim razie konserwatywny libertarianin faworyzowałby państwo minimalne, którego rolą byłoby wymierzanie kar oraz ochrona obywateli przed podstępem, oszustwem, kradzieżą, napadem i morderstwem.

Libertariański konserwatysta jest w rzeczywistości konserwatywnym libertarianinem, ponieważ termin ‘’libertarianin’’ prawidłowo rozumiany jest restrykcyjny.
Nie jest to jednak takie proste. Istnieją spore różnice, które odróżniają większość libertarian od współczesnych konserwatystów. Aborcja jest jednym z najcichszych problemów społecznych. Większość konserwatystów sprzeciwia się aborcji. Z kolei podejrzewam, że większość libertarian popiera aborcję, z możliwymi ewentualnymi restrykcjami, aby być pewnym, że nie prowadzi ona do przymusowej eutanazji.
Innym problemem, który w ostatnich kilku latach zyskał na znaczeniu, jest obrona prewencyjna innych narodów. Idea ta jest popierana przez większość konserwatystów, z kolei spora część (jeśli nie większość) libertarian jest temu przeciwna.
Jakkolwiek na to patrząc konserwatyści i libertaranie mają dużo wspólnego. Obydwie strony razem mogłyby stworzyć całkiem dobrą opozycję przeciwko tym, którzy nie są ani konserwatystami, ani libertarianami – czyli współczesnymi socjaldemokratami

***
Tłumaczenie: Daniel Glowinski
Na podstawie: Thomas ”Libertarian Conservative or Conservative Libertarian?”
Korekta: Mariusz